www.13zsp.fora.pl

Gosia

Już niedługo, bo 07.01.2008r., czeka nas dzień sądu, najtrudniejsze, moim zdaniem, koło z prawa. Nasz przyszły kat - Borys, podał na zajęciach pojęcia. Zrobiłam kilka, a właściwie pościągałam z internetu informacje. Nie wiem czy to jest dobrze, czy źle, ale może komuś coś się przyda.
Ps. Nie czytałam wszystkiego, więc informacje mogą się powtarzać

1. Akt prawny i jego rodzaje
Rezultat tworzenia lub stosowania prawa przez właściwy organ państwowy lub samorządowy. Zawiera nazwę, określenie organu wydającego, datę publikacji i datę wejścia w życie, preambułę oraz pogrupowane w artykuły i paragrafy przepisy prawne.
Struktura aktu prawnego:
- rozporządzenie – nazwa rodzajowa
- wydanie
- data uchwalenia lub wydania
- tytuł – zakres przedmiotowy
- podstawa wydania
Czas od momentu opublikowania do wejścia w życie (aby ludzie mogli się zapoznać)- vactio legis
Część zasadnicza: paragrafy, artykuły, przepisy końcowe
Preambuła – ma podkreślić znaczenie, sens, cel aktu prawnego, lacio legis
Przepis względnie obowiązujący – można zmienić, np. umowa kupna – sprzedaży
Przepis bezwzględnie obowiązujący – nie można wyłączyć umową stron
Przepis prawa – zdaniokształtny zwrot językowy wskazujący sposób postępowania
Rodzaje przepisów:
- ogólne – regulują szeroki zakres spraw, obejmują szeroki katalog adresatów, ustanawiają ogólne reguły zachowania
- ustanawiają wyjątki, odrębne uregulowania w stosunku do ogólnych
- odsyłające – odsyłają do innych aktów prawnych

2. Osoba fizyczna i prawna
Osoba fizyczna to prawne określenie człowieka w prawie cywilnym, od chwili urodzenia do chwili śmierci, w odróżnieniu od osób prawnych. Bycie osobą fizyczną pociąga za sobą zawsze posiadanie zdolności prawnej, czyli możliwość bycia podmiotem stosunków prawnych (praw i zobowiązań). Osoby fizyczne mają także zdolność do czynności prawnych, uzależnioną jednak od dalszych warunków. Pełną zdolność do czynności prawnej nabywa się po ukończeniu 18 roku życia. Natomiast zdolność prawną i ograniczoną zdolność do czynności prawnej należy się od 13 roku życia.
Osobowość fizyczna jest kategorią prawa cywilnego, zatem brak posiadania osobowości fizycznej przez nasciturusa (płód) nie pozbawia go całkowicie ochrony prawnej. Nasciturus może być podmiotem praw i obowiązków warunkowo, które nabywa, jeśli urodzi się żywy.

Osoba prawna to jeden z rodzajów podmiotów prawa cywilnego. Osobę prawną definiuje się zazwyczaj jako trwałe zespolenie ludzi i środków materialnych w celu realizacji określonych zadań, wyodrębnione w postaci jednostki organizacyjnej wyposażonej przez prawo (przepisy prawa cywilnego) w osobowość prawną. Taka jednostka organizacyjna ma wtedy pełnię podmiotowości prawnej, w szczególności nabywa zdolność prawną oraz zdolność do czynności prawnych (atrybuty przysługujące osobom fizycznym z racji samego istnienia). Wśród osób prawnych nauka prawa (nie samo prawo!) rozróżnia dwa rodzaje: korporacje (związki osób) i fundacje (masy majątkowe). Osoba prawna jest tworem abstrakcyjnym - nie istnieje namacalnie. W związku z tym w nauce prawa istnieje kilka teorii wyjaśniających istotę osoby prawnej.
W Polsce kwestie wspólne dla wszystkich osób prawnych są regulowane przez kodeks cywilny, który też ustanawia jedną z tych osób, o specjalnym statusie - skarb państwa. Inne kategorie osób prawnych są ustanawiane przez ustawy szczególne. Do najważniejszych z nich należą:
spółki kapitałowe (Kodeks spółek handlowych):
spółka akcyjna,
spółka z ograniczoną odpowiedzialnością,
spółdzielnia (Prawo spółdzielcze),
przedsiębiorstwo państwowe (ustawa o przedsiębiorstwach państwowych),
jednostki samorządu terytorialnego: gmina, powiat, województwo (ustawy o samorządzie gminnym, o samorządzie powiatowym i o samorządzie województwa),
kościół i poszczególne jego jednostki organizacyjne - diecezje, parafie, organizacje kościelne itp. (ustawy regulujące status poszczególnych wyznań),
wyższa uczelnia (Prawo o szkolnictwie wyższym),
fundacja (ustawa o fundacjach),
partia polityczna (ustawa o partiach politycznych),
stowarzyszenie rejestrowe (Prawo o stowarzyszeniach)
samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej (ustawa o zakładach opieki zdrowotnej),
związek zawodowy (ustawa o związkach zawodowych).
Istnieje wiele innych rodzajów osób prawnych, spośród których większość pojawiła się w polskim prawie cywilnym na fali gorączkowej legislacji ostatnich lat. Mają one raczej marginalne znaczenie.
Osobami prawnymi nie są m.in.:
spółka cywilna,
spółki osobowe:
spółka jawna,
spółka partnerska,
spółka komandytowa,
spółka komandytowo-akcyjna,
stowarzyszenie zwykłe
organy władzy państwowej z aparatami towarzyszącymi (z niektórymi wyjątkami, jak np. fundusze celowe, jednostki samorządu terytorialnego),
oddział osoby prawnej.
Osoby prawnej nie należy również mylić z przedsiębiorcą i z zakładem pracy lub pracodawcą. Zakresy tych pojęć się krzyżują - można być przedsiębiorcą, pracodawcą lub zakładem pracy nie będąc osobą prawną i odwrotnie.
Powstanie, ustrój i ustanie osób prawnych określają właściwe przepisy, tak więc osobami prawnymi są tylko takie jednostki organizacyjne, którym prawo wprost nadaje ten status; nie wolno więc tworzyć nowych rodzajów osób prawnych nie przewidzianych przez prawo. Prawo również określa organy osoby prawnej, za pomocą których osoba ta działa. Niekiedy dopuszczalna jest w tym zakresie pewna swoboda - wtedy trzeba określić sposób działania organów osoby prawnej w jej statucie (bądź umowie - akcie założycielskim). Jednostka organizacyjna uzyskuje osobowość prawną z chwilą jej wpisu do właściwego rejestru, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej - jest regułą, że osoba prawna musi zostać wpisana do właściwego rejestru (obecnie w Polsce najczęściej jest to Krajowy Rejestr Sądowy) prowadzonego przez właściwy organ (np. sąd rejestrowy).
Koncepcje osób prawnych - negacja realnego istnienia:
Teoria fikcji (Friedrich Carl von Savigny) - realnym podmiotem prawa może być tylko człowiek, zatem osoby prawne dopuszczane są do obrotu prawnego jedynie na podstawie fikcji prawnej.
Teoria majątku celowego (Alois Brinz) - osoba prawna jest bezpodmiotowym majątkiem związanym z pewnym celem.
Teoria interesu (Rudolf Ihering) - osoba prawna jest tylko środkiem techniki prawnej (prawnie chroniony interes może być związany tylko z osobami fizycznymi)..
Teoria kolektywnej własności (Marcel Planiol) - osoba prawna jest szczególną postacią własności kolektywnej (jej podmiotem jest zbiór ludzi, np. w przypadku własności państwa - całe społeczeństwo).
Koncepcje osób prawnych - uznania realnego bytu:
Teoria organiczna (Otto von Gierke) - osoba prawna to realny, psychofizyczny organizm ukształtowany na wzór organizmu biologicznego.
Teorie ujmujące osobę prawną jako realny twór społeczny (R. Saleilles, Fryderyk Zoll (młodszy)).
Systemy powstawania osób prawnych:
System koncesyjny - powstanie osoby prawnej uzależnione od specjalnego zezwolenia władz; system historycznie wcześniejszy.
System rejestracyjny (normatywny) - akt normatywny określa w sposób generalny przesłanki, od których spełnienia zależy powstanie konkretnej osoby prawnej; jedną z przesłanek jest wpis do odpowiedniego rejestru (nie ma potrzeby uzyskiwania zezwolenia ogranu państwa). Przejście na system rejestracyjny nastąpiło na przełomie XIX i XX wieku.
System ustawowy - w drodze ustawy tworzona jest pewna instytucja , a przepisy tej ustawy nadają jej jednocześnie osobowość prawną. W tym trybie powstają m.in. państwowe szkoły wyższe, a także wyspecjalizowane agencje państwowe.
Rodzaje osób prawnych:
Korporacje - związki osób - zbiorowości osób fizycznych mających kompetencje do dysponowania majątkiem korporacji i rozwijania jej działalności.
Fundacje - masy majątkowe - oparte na majątku, który miał być przeznaczony na dany cel (określony w akcie fundacyjnym).

3. Rozporządzenie
Rozporządzenie to akt normatywny wydany na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Rozporządzenie stanowi jedno ze źródeł prawa powszechnie obowiązującego, obok Konstytucji, ratyfikowanych umów międzynarodowych, ustaw oraz aktów prawa miejscowego.
Warunkiem prawidłowego upoważnienia jest wskazanie organu, który powinien wydać rozporządzenie wykonawcze (delegacja ustawowa), zakres spraw przekazanych do uregulowania w rozporządzeniu oraz wytyczne dotyczące treści aktu. Organ wskazany do wydania rozporządzenia nie może przekazać tego uprawnienia innemu organowi (tzw. zakaz subdelegacji), możliwe jest jednak łączne wskazanie dwóch i więcej organów, które powinny wspólnie wydać rozporządzenie. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego organ, który uzyskał upoważnienie do wydania rozporządzenia może ponosić odpowiedzialność konstytucyjną za niewykonanie spoczywającego na nim obowiązku.
Rozporządzenie musi zmierzać do wykonania ustawy, nie może być zatem ani sprzeczne z ustawą (np. przez wprowadzenie rozwiązań nieznanych ustawie), nie może też wykraczać poza zakres delegacji. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego utrwalił się też pogląd o niezgodności z ustawą rozporządzenia wydanego na podstawie wadliwego (czyli pozbawionego zakresu spraw do uregulowania oraz wytycznych) ustawowego upoważnienia. Niedopuszczalna jest delegacja o charakterze blankietowym, tj. gdy ustawodawca pozostawia zbyt szeroki zakres swobody autorowi rozporządzenia co do jego treści. Do kontroli legalności (zgodności rozporządzenia z ustawą) powołany jest Trybunał Konstytucyjny.
Od rozporządzenia należy odróżnić zarządzenie, które jest aktem prawa wewnętrznego, nie może być zatem podstawą rozstrzygnięcia o prawach i obowiązkach obywateli.
Szczególna postawa prawna:
podmiotowa - określa organ właściwy do wydania rozporządzenia;
przedmiotowa - określa zakres spraw przekazanych do uregulowania w rozporządzeniu;
treściowa - zawiera wytyczne dotyczące treści aktu rozporządzenia.
Zgodnie z art. 92 konstytucji, delegację ustawową może uzyskać wyłącznie organ wskazany w konstytucji, zalicza się do nich:
Prezydent,
Rada Ministrów,
Prezes Rady Ministrów,
Minister kierujący działem administracji rządowej,
powołany w skład Rady Ministrów przewodniczący komitetu (art. 147 ust. 4 Konstytucji),
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji.

4. Funkcje wyborów (prawo wyborcze)
Wybory - proces, w którym obywatele wybierają spośród zgłoszonych kandydatów swoich przedstawicieli do organów władzy. Jest to podstawowy mechanizm demokracji.
Wybory są też powszechnie przyjętym sposobem doboru organów władzy w mniejszych zbiorowościach - we wszelkiego rodzaju stowarzyszeniach, spółkach, komisjach, partiach itp.
Podstawową metodą dokonywania wyborów jest głosowanie. W Polsce ustawa określająca sposób przeprowadzania konkretnych wyborów nazywane jest albo ordynacją wyborczą, albo ustawą o wyborze np. Prezydenta RP.
Funkcje wyborów:
Funkcje wyborów - oddziaływanie członków korpusu wyborczego na stosunki społeczne, polityczne, ekonomiczne w państwie bądź jednostce podziału terytorialnego.
• Legitymizacyjna - uprawomocnienie ludzi władzy do działania w imieniu suwerena; funkcja najważniejsza z jurydycznego pkt. widzenia
• Kreacyjna - wyłanianie składu ciał reprezentacyjnych (parlamentu, rad samorządowych itd.)
• Programowa - zaprezentowanie różnych wariantów rozwiązywania problemów politycznych i społeczno-ekonomicznych w skali państwa czy społeczności lokalnej. Jeżeli program nasycony doktrynalnie to wyróżnia się funkcję ideologiczną
• Informacyjno-edukacyjna - w toku kampanii wyborczej ujawniane są i dyskutowane problemy, przed jakimi stoi państwo, region, gmina. Wiadomości docierają do wyborców, kandydatów na parlamentarzystów czy radnych. Powstaje więź informacyjna; następuje edukacja wyborców
Konstytucyjny katalog obejmuje zasady:
- powszechności
- równości
- bezpośredniości
- tajności
Zasady:
– powszechności
- tajności
- bezpośredniości
- proporcjalności
Organy wyborczej ich skład – Państwowa Komisja Wyborcza, okręgowe komisje
wyborcze, obwodowe komisje, terytorialne, prawo do zgłaszania list wyborczych.
Pojęcie systemu wyborczego i prawa wyborczego:
Ogół zasad postępowania związanych z powoływaniem organów w drodze wyborów tworzy system wyborczy danego kraju, obejmuje reguły prawne i polityczne.
W sensie przedmiotowym podstawową część systemu wyborczego tworzy prawo wyborcze, z reguły bowiem przyjmowane zasady systemu określane są w przepisach.
W sensie podmiotowym mamy na myśli prawo obywatela do udziału w wyborach i związanych z tym jego uprawnieniach.
Źródła prawa wyborczego:
W Polsce ustawy określające zasady i tryb przeprowadzania wyborów noszą tradycyjną nazwę ordynacji wyborczych.
Źródła prawa wyborczego:
• Ustawa z 12 kwietnia 2001r. „Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczpospolitej Polskiej
• Ustawa z 27 września 1990r. o wyborze Prezydenta RP
• Ustawa z 16 lipca 1998r. „Ordynacja wyborcza do rad gmina, rad powiatów i sejmików województw.
Konstytucyjny katalog zasad prawa wyborczego:
• Powszechność- wszyscy obywatele dorośli i zdolni do podejmowania decyzji sprawach publicznych dopuszczeni są do udziału w wyborach (korpus wyborczy); historycznie- ograniczenia cenzusowe np. wiek, płeć, domicyl, wykształcenie, wyznanie.
• Równość- znaczenie formalne (przyznanie każdemu wyborcy w wyborach do tego samego organu jednakowej liczby głosów ŕ przeciwieństwo głosowania pluralnego czy wielokrotnego; znaczenie materialne- „siła” głosu każdego wyborcy jest jednakowa.
• Bezpośredniość- sami wyborcy, bezpośrednio oni wybierają swych przedstawicieli do parlamentu, organów samorządu terytorialnego czy też głowę państwa. Głosowanie imienne- na listach wymienione są nazwiska kandydatów, a wyborca musi lub może dokonać wyboru personalnego.
• Tajność- zapewnienie wyborcy swobody podjęcia decyzji w tym sensie, że daje mu ona poczucie bezpieczeństwa, iż z powodu treści swojego głosu nie spotkają go ujemne konsekwencje.
• Proporcjonalność- system większościowy lub proporcjonalny
System większościowy- popularny w krajach anglosaskich; w wyborach większościowych okręgi są praktycznie jednomandatowe, mandat zdobywa ta partia, której kandydat uzyskał w okręgu większość głosów- ciężar walki wyborczej przekłada się na osobowość kandydatów. Służy dominacji mniejszości w życiu politycznym.
System proporcjonalny- dominuje w większości krajów Europy Zachodniej; umożliwia wybranie parlamentu odzwierciedlającego w miarę wiernie zróżnicowanie polityczne społeczeństwa (mandaty rozdzielane proporcjonalnie do liczby zdobytych głosów)
Metoda d’Hondta
Liczbę głosów wyborców, które padły na poszczególne listy, dzielimy przez kolejne liczby naturalne, otrzymując malejące kolumny. Następnie rozdzielamy mandaty na największe liczby w całej tabeli. Pod uwagę bierzemy tyle liczb ile jest mandatów do rozdzielenia
Prawo wyborcze - ogół norm prawnych regulujących proces wyborów i ustalania ich wyników. Najczęściej termin "prawo wyborcze" (właściwie: prawa wyborcze) stosowany jest jako uprawnienie do głosowania. Wyróżnia się wówczas czynne i bierne prawo wyborcze.
Na prawo wyborcze w Polsce składają się:
ordynacja wyborcza do Sejmu RP i do Senatu RP (prócz ustalenia zasad wyborów do izb reguluje też prowadzenie rejestru wyborców).
ustawa o wyborze Prezydenta RP,
ordynacja samorządowa|ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw,
ustawa o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza, prezydenta miasta,
ustawa o wyborach do Parlamentu Europejskiego.
Prócz tego, niejaki związek z wyborami mają:
ustawa lustracyjna,
ustawa o partiach politycznych.
Prawa wyborcze (czynne) są ponadto uwzględniane w przypadku:
referendum ogólnokrajowego,
referendum lokalnego.

5. Wotum nieufności wobec rządu i poszczególnych ministrów
Wotum nieufności - podjęta w specjalnym głosowaniu uchwała parlamentu w systemie rządów parlamentarno-gabinetowych, wyrażająca brak zaufania do działalności ministra albo rządu, prowadząca do ich dymisji. Parlament może odwołać rząd, gdy np. nie zgadza się z jego polityką. Mechanizmem zabezpieczającym przed pochopnym odwołaniem rządu może być konstruktywne wotum nieufności (obowiązujące m.in. w Polsce i Niemczech).
Konstruktywne wotum nieufności – rodzaj wotum nieufności, zabezpieczający przed pochopnym odwołaniem rządu przez parlament i tym samym utrudniający destabilizację systemu politycznego. W tym rozwiązaniu głowa państwa przyjmuje dymisję rządu tylko wtedy, gdy część parlamentu, która wystąpiła o wotum nieufności, jednocześnie zgłosiła i uzyskała poparcie większości parlamentu dla kandydata na nowego premiera. W myśl postanowień Konstytucji RP z 1997 roku (art.158) Sejm może uchwalić wotum nieufności w stosunku do Rady Ministrów większością ustawowej liczby posłów (co najmniej 231) na wniosek zgłoszony przez co najmniej 46 posłów i wskazujący imiennie kandydata na nowego Prezesa Rady Ministrów.
Wotum nieufności (z łaciny votum – ślubowanie, dar), instytucja stosowana w reżimach parlamentarno-gabinetowych i semiprezydenckich, związana z zasadą odpowiedzialności politycznej rządu i poszczególnych ministrów przed parlamentem. Polega na złożeniu przez posłów wniosku wyrażającego brak zaufania do rządu lub określonego ministra. Przyjęcie wniosku przez parlament pociąga za sobą obowiązek głowy państwa udzielenia dymisji organowi wymienionemu we wniosku. Wotum nieufności jest środkiem w realizacji funkcji kontrolnej parlamentu, poprzez uprawnienie do odwołania pojedynczego ministra lub całego gabinetu, parlament może uniemożliwić realizację określonych pomysłów politycznych, gospodarczych i społecznych reprezentowanych przez dany organ państwa.
Spośród krajów Europy tylko w Szwajcarii nie ma możliwości obalenia gabinetu w drodze wotum nieufności. Odmianą wotum nieufności stosowaną w niektórych krajach (Niemcy, Hiszpania, Polska) jest konstruktywne wotum nieufności.
W Polsce wotum nieufności może uchwalić sejm bezwzględną większością głosów, prezydent ma obowiązek przyjąć dymisję i odwołać ministra, wobec którego uchwalono wotum nieufności. W razie uchwalenia wotum nieufności wobec całego rządu sejm musi jednocześnie wybrać nowego premiera (konstruktywne wotum nieufności), jeśli tego nie zrobi prezydent ma obowiązek rozwiązać parlament.
Konstruktywne wotum nieufności funkcjonuje od 92 r., nawiązuje do rozwiązań niemieckiej ustawy zasadniczej z 1949 r.
W podstawie przyjętej przez art. 158 Konstytucji ozn, że jedyną drogą wyrażenia rządowi wotum nieufności jest jednoczesne dokonanie wyboru nowego premiera.
W ten sposób Sejm realizując ideę parlamentaryzmu znacjonalizowanego, może obalić RM jedynie pod warunkiem, iż uformuje się w niej nowa większość pozytywna zdolna do wyłonienia nowego gabinetu.
Procedura wyrażania wotum nieufności RM jest poddana ścisłym rygorom formalnym.
Wniosek w tej sprawie może zostać złożony tylko przez grupę posłów liczącą co najmniej 46 sygnatariuszy, a złożonego podpisu nie można już wycofać.
Wniosek musi zawierać nazwisko kandydata na nowego premiera.

Konstytucja z 1997 r. dopuszcza procedurę wotum nieufności wobec rządu tylko w jednej konstruktywnej formie. Nie ma możliwości złożenia wniosku o zwykłe wotum nieufności tzn bez wskazania kandydatury nowego premiera.
Pomiędzy zgłoszeniem wniosku a poddaniem go pod głosowanie musi upłynąć 7 dni.
Możliwe jest zgłoszenie kilku wniosków o wotum nieufności. Dla przyjęcia wniosku musi głosować większość ustawowej liczby posłów - 460; a „za” musi się opowiedzieć 231.
Jeżeli wniosek uzyska wymaganą większość, to Prezes RM jest zobowiązany do złożenia dymisji, a Prezydent musi tę dymisję przyjąć…

6. Normatywny akt prawny
Akt normatywny (inaczej akt prawodawczy, akt prawotwórczy, źródło prawa) – władcze wyrażenie woli organu stanowiącego prawo. Akty normatywne są aktami zawierającymi normy prawne o charakterze generalnym i abstrakcyjnym. Charakter generalny oznacza, iż akty normatywne kierowane są do grupy adresatów określanych przez ich cechy[1]. Adresatami mogą być wszystkie osoby podlegające jurysdykcji państwa, a więc zarówno obywatele jak i cudzoziemcy, grupa osób określona cechami, np. przedsiębiorcy, podatnicy, itp. lub zamieszkująca określony obszar, np. mieszkańcy konkretnej gminy.
Z kolei charakter abstrakacyjny aktów normatywnych oznacza, iż zawierając one ogólne sposoby postępowania, a konkretniej reguły wielokrotnego (powtarzalnego) powinnego zachowania
Aktem normatywnym jest m.in. konstytucja, ustawa, dekret, umowa międzynarodowa, rozporządzenie.
Akt normatywny powszechnie obowiązujący dla swojej ważności wymaga, obok wydania go przez umocowany do tego organ w przepisanym trybie, także ogłoszenia (promulgacji) w dzienniku urzędowym. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych ogłoszenie aktu normatywnego w dzienniku urzędowym jest obowiązkowe. Natomiast odrębne przepisy mogą wyłączyć obowiązek ogłoszenia aktu normatywnego niezawierającego przepisów powszechnie obowiązujących. Co do zasady akty normatywne ogłasza się niezwłocznie.

7. Zdolność prawna, zdolność do czynności prawnych
Zdolność prawna to zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków prawnych. Zdolność prawna jest atrybutem podmiotów prawa:
osób fizycznych, którym służy od urodzenia (art. 8 Kodeksu cywilnego);
jednostek organizacyjnych, którym ustawa przyznaje tę zdolność (art. 331 Kodeksu cywilnego), w tym osób prawnych.
Zdolność prawna jest na gruncie polskiego prawa niestopniowalna. Można ją mieć lub nie. Zakres, w jakim można z niej korzystać, definiuje osobny atrybut podmiotu prawa - zdolność do czynności prawnych.
Doktryna przyjmuje, iż płód posiada zdolność prawną ograniczoną warunkiem, że urodzi się żywy. Płód posiada "kuratora brzucha( curator ventris)", który w jego imieniu dokonuje czynności prawnych niebędących rozporządzeniem ani zobowiązaniem, np. darowizny na rzecz płodu. Jeżeli dziecko urodzi sie martwe czynność prawna jest nieważna od początku.
Osoba fizyczna nabywa zdolność prawną z chwilą urodzenia; osoba prawna, co do zasady, z chwilą uzyskania osobowości prawnej; jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, uzyskują ją z mocy samego prawa w chwili powstania, chyba że ustawa stanowi inaczej.
Utrata zdolności prawnej przez osobę fizyczną następuje z chwilą śmierci lub w następstwie uznania za zmarłego. Jednostki organizacyjne tracą zdolność prawną z chwilą likwidacji

Zdolność do czynności prawnych – w prawie cywilnym zdolność do dokonywania we własnym imieniu czynności prawnych, czyli do przyjmowania i składania oświadczeń woli mających na celu powstanie, zmianę lub ustanie stosunku prawnego. Innymi słowy, jest to zdolność do samodzielnego kształtowania swojej sytuacji prawnej (nabywania praw i zaciągania zobowiązań).
Zdolność do czynności prawnych jest szczegółowo uregulowana przez przepisy części ogólnej Kodeksu cywilnego.
Zdolność do czynności prawnych może być pełna albo ograniczona, można jej również nie mieć w ogóle.
Pełną zdolność do czynności prawnych mają pełnoletnie osoby fizyczne (a więc nie wszystkie osoby fizyczne ją mają - odmiennie, niż zdolność prawną, którą ma każda osoba fizyczna) oraz wszystkie osoby prawne. Pełną zdolność do czynności prawnych posiadają też osoby, które nie są pełnoletnie i zawarły związek małżeński.
Ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają osoby małoletnie, które ukończyły 13 lat oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo, a także osoby, w stosunku do których obowiązuje postanowienie o ustanowieniu doradcy tymczasowego, wydane przez sąd w trakcie postępowania o ubezwłasnowolnienie.
Zgodnie z polskim prawem zdolności do czynności prawnych nie mają osoby fizyczne, które nie ukończyły 13 lat oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie.
Następstwa braku bądź ograniczenia zdolności do czynności prawnych:
Czynność prawna dokonana przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnych, jest (co do zasady) nieważna.
Zasadniczo do ważności umowy, przez którą osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego. Wyjątkami są:
umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego,
czynności prawne dotyczące przedmiotów majątkowych oddanych osobie o ograniczonej zdolności do czynności prawnych przez przedstawiciela ustawowego do swobodnego używania - wyjątek stanowią czynności prawne do których dokonania według ustawy nie wystarcza zgoda przedstawiciela ustawowego,
czynności prawne przez które osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych rozporządza swoim zarobkiem, chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów postanowi inaczej.

8. Skarga konstytucyjna
Skarga konstytucyjna - środek prawny przewidziany w polskim prawie jako impuls do usuwania z systemu prawa norm prawnych niezgodnych z Konstytucją.
W myśl art. 46-52 ustawy z 1 sierpnia 1997 o Trybunale Konstytucyjnym prawo wniesienia skargi konstytucyjnej ma każdy, kto uczestniczył w postępowaniu, w którym wyczerpano drogę prawną (czyli cały tok instancyjny i wszelkie inne środki prawne), a które zakończyło się wydaniem ostatecznego rozstrzygnięcia opartego na zakwestionowanym przepisie. Skarga winna zostać sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego (przymus adwokacki). Musi odpowiadać warunkom formalnym pisma procesowego ustanowionym przez Kodeks postępowania cywilnego. Treścią skargi konstytucyjnej jest żądanie, by Trybunał Konstytucyjny uznał wskazany przepis prawa za niezgodny z Konstytucją.
Skargę rozpoznaje Trybunał Konstytucyjny na jawnej i publicznej rozprawie, po której wydaje wyrok. Uczestnikami postępowania są skarżący, organ, który wydał zakwestionowany akt normatywny i Prokurator Generalny. Może do niego wstąpić również Rzecznik Praw Obywatelskich.
Konsekwencją uwzględnienia skargi przez Trybunał jest utrata przez dany przepis mocy obowiązującej. Zaskarżony przepis traci moc w dniu opublikowania w Dzienniku Ustaw wyroku Trybunału. Dalszą, cywilnoprawną konsekwencją takiego rozstrzygnięcia jest powstanie roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej przez wydanie aktu normatywnego. Podstawą prawną tego roszczenia jest art. 417 par. 1 Kodeksu cywilnego, obowiązujący od 1 września 2004.

9. Na czym polega funkcja kontrolna sejmu?
- wotum nieufności wobec rządu lub konkretnego ministra
- absolutorium budżetowe
- zapytanie poselskie i interpelacje skierowane do członków rządu, prezesa NIK lub NBP (osoby, do których skierowane są zapytania i interpelacje mają 21 dni na odpowiedź)
Funkcja kontrolna Sejmu wobec RM:
Kontrolne działania parlamentu muszą być zawsze rozpatrywane w 2 płaszczyznach:
prawnej,
politycznej.
Na płaszczyźnie prawnej – rodzą się po stronie adresatów skutki proceduralne (obowiązek udzielenia informacji, zajęcia stanowiska)
Na płaszczyźnie politycznej – mogą one mieć bardziej imperatywne skutki.

Konstytucja powierza wykonywanie funkcji kontrolnej wyłącznie Sejmowi, wiążę tę funkcję przede wszystkim z działalnością Rady Ministrów i dopuszcza jej sprawowanie tylko w zakresie określonym przepisami Konstytucji i ustaw.
Należy odróżnić podstawowe instrumenty kontroli sejmowej oraz szczegółowe procedury kontrolne.
Podstawowym instrumentem kontroli sejmowej jest prawo żądania informacji – regulamin Sejmu odnosi je do ministrów, kierowników naczelnych organów administracji rządowej oraz kierowników innych urzędów i instytucji państwowych, zobowiązując ich do:
przedstawienia sprawozdań
udzielania informacji
uczestniczenia w posiedzeniach komisji.
Prawo żądania wysłuchania – przyjmuje na szczeblu komisji sejmowych postać dezyderatów i opinii.

10. Pojecie i cechy prawa cywilnego
Prawo cywilne (łac. ius civile) - gałąź prawa obejmująca zespół norm prawnych regulujących stosunki cywilnoprawne między podmiotami prawa prywatnego - (osobami fizycznymi, osobami prawnymi oraz jednostkami organizacyjnymi niebędącymi osobami prawnymi, którym ustawy przyznały zdolność prawną), a także sytuację prawną osób i rzeczy jako podmiotów i przedmiotów stosunków cywilnoprawnych oraz treść stosunków prawnych, na którą składają się uprawnienia i obowiązki podmiotów tych stosunków.
Normy prawa cywilnego wyróżniają się spośród innych norm prawnych zwłaszcza tym, że regulują stosunki między autonomicznymi podmiotami. Oznacza to, że nie występuje charakterystyczny dla prawa publicznego stosunek podporządkowania jednego podmiotu innemu podmiotowi. Ze stosunków cywilnoprawnych wynika więc zasada autonomiczności podmiotów, która oznacza, iż samodzielnie kształtują one relacje między sobą. Normy prawa cywilnego wyznaczają tylko ogólne granice autonomii podmiotów uwzględniając interes powszechny.
Prawo cywilne jest w Polsce prawem stanowionym (od XIX wieku) i skodyfikowanym (od 1965). Podstawowym źródłem prawa cywilnego jest Kodeks cywilny - ustawa z 23 kwietnia 1964, obowiązująca od 1 stycznia 1965.
Prawo cywilne dzieli się na wiele podgałęzi. Specyficzną pozycję mają prawo pracy, prawo własności intelektualnej i prawo handlowe, które wyodrębniły się z prawa cywilnego, zachowując jednak wiele z jego cech. We właściwym, klasycznym prawie cywilnym wyodrębnia się następujące działy:
część ogólną- dotyczącą zasad wspólnych całemu prawu cywilnemu;
prawo rzeczowe - odnoszące się do rzeczy;
prawo zobowiązań - zawierające normy prawa majątkowego o charakterze względnym;
prawo spadkowe - zawierające normy prawne dotyczące przejścia majątku po zmarłym na inne podmioty prawa;
prawo rodzinne - reguluje stosunki prawnorodzinne i majątkowe wewnątrz rodziny;
Podział ten, wzorowany na systematyce pandektowej wywodzącej się z późnego prawa rzymskiego, nie jest podziałem poprawnym z logicznego punktu widzenia, dokonano go bowiem wedle różnych kryteriów. W praktyce okazał się ona jednak najskuteczniejszym podziałem.
Oprócz tego istnieje wiele węższych gałęzi prawa (np. prawo wodne, prawo górnicze), które zazwyczaj łączą cywilnoprawną i administracyjną metodę regulacji.
Zespół norm określających, prawo którego państwa jest właściwe dla oceny międzynarodowych stosunków osobistych w zakresie prawa cywilnego tworzy dział zwany prawem prywatnym międzynarodowym.

Prawo cywilne jest uznaną powszechnie i skodyfikowaną gałęzią prawa, która wyróżnia się z pośród innych gałęzi przedmiotem regulacji, który obejmuje społeczne stosunki majątkowe i niemajątkowe z nimi związane.
Stosunki majątkowe to wszelkiego rodzaju stosunki, które są związane z jakimiś dobrami, z wartościami np. prawa związane z utworami, z własnością osobistą a więc to co człowiek posiada co z tym może robić to reguluje prawo cywilne.
Stosunki niemajątkowe zimni związane dotyczą takich kwestii jak dobra osobiste, jest to kategoria związana z tym co wiąże się z osobą: nazwisko, imię, zdolności, efekty pracy jednostki, tajemnica korespondencji.
Metoda regulacji w prawie cywilnym wyraża się w kształtowaniu sytuacji prawnej podmiotu na zasadzie równorzędności.
Cechy prawa cywilnego :
1. Liberalizm – prawo to nie ingeruje w cudzą sferę prawa . Na gruncie prawa cywilnego brak prawnej kompetencji do jednostronnego kształtowania sytuacji prawnej innych podmiotów co występuje na gruncie prawa publicznego.
2. Autonomiczność – oznacza, że we wzajemnych stosunkach podmiotu prawa cywilnego decydują oni. Jeżeli mają oni jakieś problemy nie mogą się dogadać to wówczas rozstrzyga organ trzeci rozstrzyga sąd na wniosek jednej ze stron.
3. Odszkodowawczość – polega na tym, że typowym sposobem ochrony interesów, pozycji podmiotów jest odszkodowanie. W przypadku niewykonania umowy, naruszenia własności przysługują stronie, dla której to było niekorzystne przysługuje odszkodowanie.
4. Skodyfikowanie – przepisy prawa cywilnego składają-ce się na normy tego prawa znajdują się w akcie praw-nym (kodeks cywilny), akt odgrywa szczególna rolę, jego zakres regulacji i technika obejmuje trzon prawa cywilnego.
W zakres prawa cywilnego wchodzi prawo pracy. Jest to gałąź, która wyodrębniła się z prawa cywilnego i dzisiaj w istniejącym stanie prawnym w kwestiach nieuregulowanych w prawie pracy stosuje się przepisy prawa cywilnego jak stanowi art. 300 kodeksu pracy „ w kwestiach nieuregulo-wanych w kodeksie pracy stosuje się kodeks cywilny”.
W systemie prawa cywilnego jest prawo rodzinne. Prawo rodzinne jest odrębnym aktem prawnym od kodeksu cywilnego. Często zdarza się, że przepisy prawa cywilnego bazują na przepisach prawa rodzinnego.
Również w systemie prawa cywilnego mieści się kodeks handlowy. Prawo handlowe – część prawa cywilnego, która związana jest z czynnościami handlowymi kupca. Prawo handlowe jest dziedziną regulującą podmiotowość, funkcjonowanie przedsiębiorstwa.
Systematyka prawa cywilnego zawiera kodeks cywilny według działów – ksiąg:
1. Część ogólna – reguluje ona instytucje wspólne dla całego prawa cywilnego podstawowe pojęcia, zasady;
2. Prawo rzeczowe – określa szczegółowy sposób zasady korzystania z mienia;
3. Zobowiązania – regulują zasady dot. praw podmiotów prawa cywilnego związane z obrotem gospodarczym, odpowiada za szkodę i efekty bezpodstawnego wzboga-cania;
4. Prawo spadkowe – reguluje zagadnienia związane z nabywaniem praw majątkowych po osobach zmarłych;
5. Prawo rodzinne – reguluje stosunki wyznaczone przez więzi krwi i prawne (stosunki rodzinne);
6. Własność intelektualna – to wszystko co jest indywidualnym wytworem człowieka – wynalazki, twórczość naukowa, literacka, artystyczna, przemysłowa, która korzysta z bezwzględnej ochrony prawa (prawo autorskie, towarowe, lokalowe, ubezpieczeniowe, rolne).
Prawo cywilne obejmuje również w szczegółowym zakresie pewne dyscypliny, które zostały wyodrębnione przede wszystkim w oparciu o charakter instytucji które regulują.
Dyscyplina kompleksowa ( to w przeciwieństwie do działów prawa cywilnego )to uregulowanie określonych jednorodnych instytucji, które regulują różne gałęzie prawa np. prawo morskie , prawo lokalowe, prawo budowlane , prawo spółdzielcze itp.
Zasada prawa to pewna kategoria norm naczelnych, które wyróżniają się szczegółowością , doniosłością pełniąc na gruncie danej gałęzi rolę interpretacyjną , wskazując na stosowanie i preferencje w przypadku kolizji. Normy zasady są to normy, które określają na potrzeby wykładni pewne kryteria, pewne preferencje ustawodawcy, są to pewne normy naczelne.
Zasady prawa cywilnego:
1. Ochrona i nienaruszalności własności - jest fundamentem prawa cywilnego. Prawo cywilne odnosi się do sfery majątkowej i jeżeli w sferze majątkowej nie było by przyjęte założenie odnośnie ochrony tej własności, ochrony tego co posiada człowiek, podmiot gospodarczy to prawo cywilne byłoby niepotrzebne. Jest zasadą konstytucyjną.
2. Zasada swobody umów – jest uregulowana w konstytucji i kodeksie cywilnym art. 3531 . Na podstawie konstytucji (w aspekcie ogólnym )i kodeksu cywilnego art. 3531 ( w aspekcie szczegółowym) strony mogą dowolnie ułożyć swój stosunek prawny byle by nie był on w sprzeczności z obowiązującym prawem zasadami współżycia społecznego i istniejącymi zwyczajami. Jest niezbędna w warunkach gospodarki rynkowej.
3. Ochrona dobrej wiary – prawo cywilne ma silne oparcie w normach moralnych, w etyce oznacza to na gruncie prawa cywilnego, że podmiot tego prawa, który uzyskuje odpłatnie prawo podmiotowe czy jakieś uprawnienie, jeżeli działał w dobrej wierze to jest przez prawo chroniony.
4. Zasada określająca sposób wykonywania praw podmiotowych – art. 5 kodeksu cywilnego powiada, że czynność prawna nie może być sprzeczna z zasada-mi współżycia społecznego i społeczno gospodarczym przeznaczeniem prawa. Odpowiednikiem art. 5 kodeksu cywilnego w prawie pracy jest art. 8, który mówi o nadużyciu prawa.
5. Zasada ochrony praw nabytych (zasada nie działania prawa wstecz) - kwestie te reguluje art. 3 kodeksu cywilnego „ prawo nie działa wstecz” a jeżeli działa wstecz to pod pewnymi uwarunkowaniami w taki sposób aby nie naruszać tych rzeczy które nabyto.
6. Zasada ochrony praw dóbr osobistych – kwestie dóbr osobistych reguluje art. 23 i 24 kodeksu cywilnego. W prawie cywilnym nie ma jednoznacznej definicji co jest dobrem osobistym. W art. 23 ustawodawca wymienia przykłady: cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa i racjonalizatorska oraz wynalazcza, które pozostają pod ochrona prawa cywilnego niezależnie od ochrony na gruncie innej gałęzi prawa. Zgodnie z kodeksem cywilnym osoba, której naruszono dobra osobiste ma prawo żądać zaprzestania naruszania, przywrócenia do stanu poprzedniego oraz odszkodowania.
Źródła prawa cywilnego:
1. kodeks cywilny – podstawowe źródło prawa cywilnego.
2. ustawy czyli akty pozakodeksowe takie jak: Międzynarodowe prawo prywatne, które reguluje kwestie z udziałem elementu cudzoziemskiego, Ustawa o prawie autorskim, Prawo wynalazcze, Prawo wekslowe i czekowe, Ustawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi.
3. akty wykonawcze do ustawy i do kodeksu, które mogą być wydane gdy ustawa wyraźnie o tym stanowi.
W systemie anglosaskim źródłem prawa są zwyczaj i orzecznictwo, w Polsce te elementy nie są bezpośrednio źródłami prawa ale pełnią istotna rolę.
Zwyczaj odnosi się do zasad współżycia społecznego, kształtują go miejscowe procedury, które są zgodne z prawem np. strony zawierają umowę sprzedaży i nie określą ceny wtedy stosuje się ceny aktualne na danym rynku.
Orzecznictwo to drugi element , który wpływa na źródła prawa, w Polsce również nie jest źródłem prawa ale spełnia ważną rolę w zakresie wykładni przepisów , w zakresie usuwania luk w tych przepisach , wyjaśniania nieprecyzyjnych zapisów
W prawie cywilnym obowiązują dwa rodzaje norm:
Bezwzględnie obowiązujące, których wyrazem jest forma przedawnienia
względnie obowiązujące świadczą o istocie prawa cywilnego , wyrażają intencje ustawodawców do swobodnego określenia ich praw i obowiązków

11. Struktura aktu normatywnego
Akt normatywny (inaczej akt prawodawczy, akt prawotwórczy, źródło prawa) – władcze wyrażenie woli organu stanowiącego prawo. Akty normatywne są aktami zawierającymi normy prawne o charakterze generalnym i abstrakcyjnym. Charakter generalny oznacza, iż akty normatywne kierowane są do grupy adresatów określanych przez ich cechy[1]. Adresatami mogą być wszystkie osoby podlegające jurysdykcji państwa, a więc zarówno obywatele jak i cudzoziemcy, grupa osób określona cechami, np. przedsiębiorcy, podatnicy, itp. lub zamieszkująca określony obszar, np. mieszkańcy konkretnej gminy.
Z kolei charakter abstrakacyjny aktów normatywnych oznacza, iż zawierając one ogólne sposoby postępowania, a konkretniej reguły wielokrotnego (powtarzalnego) powinnego zachowania
Aktem normatywnym jest m.in. konstytucja, ustawa, dekret, umowa międzynarodowa, rozporządzenie.
Akt normatywny powszechnie obowiązujący dla swojej ważności wymaga, obok wydania go przez umocowany do tego organ w przepisanym trybie, także ogłoszenia (promulgacji) w dzienniku urzędowym. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych ogłoszenie aktu normatywnego w dzienniku urzędowym jest obowiązkowe. Natomiast odrębne przepisy mogą wyłączyć obowiązek ogłoszenia aktu normatywnego niezawierającego przepisów powszechnie obowiązujących. Co do zasady akty normatywne ogłasza się niezwłocznie.